Oświadczenie ws. przepisów ustawy z 27 paździenika 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych w...

24-08-2018 12:10
Oświadczenie ws. przepisów ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych w 2018 roku dotyczących zasad dotowania, m. in. w odniesieniu do szkół niepublicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki

Oświadczenie złożone przez senatora Andrzeja Kamińskiego na 62. posiedzeniu Senatu w dniu 29 czerwca 2018 r.

Oświadczenie skierowane do minister edukacji narodowej Anny Zalewskiej

Szanowna Pani Minister!

W oparciu o regulację z dnia 27 października 2017 roku o finansowaniu zadań oświatowych w 2018 roku nastąpiła zmiana zasad dotowania, między innymi w odniesieniu do niepublicznych szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki. Zgodnie z brzmieniem art. 26 ust. 2 wymienionej ustawy (dalej jako „ustawa”): „Niepubliczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, otrzymują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego”.

W art. 45 ustawy zapisano z kolei: „Jeżeli ustawa budżetowa na rok budżetowy została ogłoszona po dniu 1 grudnia roku bazowego, wysokość dotacji, o której mowa w art. 15–21, art. 25 ust. 1–4 i 8, art. 26 ust. 1, 2, i 8 oraz art. 28–30, w zakresie kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego, ustala się:

1) w okresie do ostatniego dnia miesiąca pierwszej aktualizacji – z uwzględnieniem kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego w roku bazowym;

2) w okresie od pierwszego dnia następującego po miesiącu pierwszej aktualizacji – z uwzględnieniem kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym”.

Interpretując przywołane zapisy i naliczając od stycznia 2018 r. wysokość dotacji na 1 ucznia, samorządy brały pod uwagę kwotę przewidzianą w subwencji z 2017 roku na tegoż ucznia. Ustawodawca nie wskazał bowiem konieczności brania pod uwagę ustalonych na 2018 rok wag opisujących poszczególne zadania oświatowe. Wobec tego faktu samorządy brały pod uwagę kwotę subwencyjną z 2017 roku, bez przeliczania jej wag z 2018 roku. 1 marca 2018 roku na stronach internetowych MEN (w nagłówku pisma widnieje data 27 lutego 2018 roku) pojawiło się wyjaśnienie, jak naliczać dotację od stycznia 2018 roku: „Biorąc pod uwagę, że został już opublikowany algorytm podziału części oświatowej subwencji ogólnej na 2018 rok, jednym z możliwych rozwiązań jest ustalenie części dotacji za okres styczeń – marzec w wysokości wynikającej z kwoty przewidzianej na ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej na 2018 rok (którą można już dość dokładnie oszacować) lub do oszacowania wysokości kwoty dotacji za okres styczeń – marzec wykorzystać finansowy standard «A» i wskaźnik korygujący «Di» z roku 2017 oraz wartości wag i współczynniki przy statystycznej liczbie uczniów «Uri» ustalone w algorytmie podziału subwencji na rok 2018. W takich przypadkach zagwarantowane będzie udzielenie dotacji w kwocie określonej lub bliskiej tej opisanej w art. 26 ust. 2, z jednoczesną gwarancją możliwie małej zmiany części dotacji z miesiąca na miesiąc, co jest celem przepisu art. 43 ust. 5 i nie stoi w sprzeczności z zapisami art. 34 ust. 1”.

Wracając do dalszych procedur naliczania i wyrównywania dotacji na 2018 rok, ustawodawca nakazał w art. 43 ust. 5: „W przypadku wyrównania kwoty dotacji, o której mowa w art. 15–21, art. 25 ust. 1–4 i 8, art. 26 ust. 1, 2 i 8, art. 28–30, art. 40 i art. 41, zgodnie z ust. 4, średnia arytmetyczna kolejnych przekazywanych części dotacji odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, może zwiększyć się maksymalnie o 50% albo zmniejszyć się maksymalnie o 25% średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaga-niem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji”.

W praktyce niemożliwe jest zastosowanie przeliczeń dotacji z wyrównaniem od stycznia 2018 roku z za-chowaniem wymienionych wskaźników procentowych, gdyż kwota na 1 ucznia ustalona w metryczce MEN na 2018 rok różni się od tej naliczonej już w styczniu, lutym i marcu dla niepublicznych placówek przez jednostki samorządu terytorialnego. Żaden samorząd nie czeka do marca, by wypłacić dotację za styczeń! Róż-nice sięgają kwot wyższych niż te wymienione w art. 43 ust. 5.

Być może wolą ustawodawcy było to, co wskazano w piśmie: „Ustawodawca zapewnia wypłatę rocznej wysokości kwoty dotacji w 12 częściach oraz ogranicza wahania wysokości miesięcznej kwoty dotacji z miesiąca na miesiąc, co ma na celu zabezpieczenie płynności finansowej szkoły w ciągu roku”. Jednakże w praktyce zapis ten jest, jak się zdaje, nierealny.

Być może są samorządy, które naliczały dotacje równe albo bardzo zbliżone do kwot ustalonych na rok 2018 w metryczce, jednakże przepis ustawowy winien być przejrzysty i możliwy do zrealizowania w każdych warunkach.

W tym kontekście powstaje kolejne pytanie: według jakich zasad wypłacać dotację na 1 ucznia w 2018 roku (ucznia niepublicznej szkoły), skoro art. 26 wskazuje: „w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego”, podczas gdy art. 43 ust. 5 wskazuje, że średnia arytmetyczna kolejnych części dotacji przy jej wyrównaniu może zwiększyć się maksymalnie o 50% albo zmniejszyć się maksymalnie o 25% średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych na dziecko od początku roku do czasu aktualizacji?

Pod rozwagę poddaje się tu usunięcie zapisów art. 43 ust. 5: „może zwiększyć się maksymalnie o 50% albo zmniejszyć się maksymalnie o 25% średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych”…

Pozostawienie tego problemu bez odpowiednich korekt naraża samorządy na procesy ze strony szkół niepublicznych. W niektórych przypadkach, a dotyczy to np. szkół policealnych kształcących w zawodach medycznych, kwota na 1 ucznia według metryczki znacznie wzrasta w porównaniu z tą naliczoną, np. 1.01.2018 przez j.s.t. – często o ponad 50%. Co w takiej sytuacji należy uczynić, skoro np. powiat, ograniczony wskaźnikami z art. 43 ust. 5, nie może ustalić dotacji na 1 ucznia na poziomie ustalonym w metryczce na 2018 rok? Żadnego uzasadnienia nie znajduje tu wytłumaczenie, iż rada powiatu może podwyższyć wartość kwoty przypadającej na 1 ucznia. Takie praktyki nie muszą być stosowane, rada nie jest ustawowo zobligowana do podjęcia takich rozwiązań.

Wnoszę zatem o rozważenie podjęcia prac nad szybkim wprowadzeniem zmian i jednocześnie proszę o zamieszczenie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej na stronach internetowych pisma informującego, jak przeliczyć dotacje na ucznia w sytuacji, gdy naliczone i już wypłacone kwoty różnią się od tych zawartych w metryczce na 2018 rok.

Andrzej Kamiński