Oświadczenie ws. prawnego zdefiniowania pojęcia „przyłącze kanalizacyjne”

Oświadczenie złożone przez senatora Andrzeja Kamińskiego na 53. posiedzeniu Senatu w dniu 21 grudnia 2017 r.

Oświadczenie skierowane do ministra środowiska Jana Szyszki

Szanowny Panie Ministrze!

Zwracam się do pana w sprawie związanej z kwestią interpretacji pojęcia „przyłącze kanalizacyjne”, tj. z kwestią niezwykle istotną z punktu widzenia wszystkich gmin naszego kraju, a w konsekwencji – z punktu widzenia mieszkańców tych gmin.

Tytułem wstępu wskazuję, iż w dniu 22 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę w sprawie o sygn. akt III SZP 2/16, w treści której dokonał m.in. nowej interpretacji pojęcia „przy-łącze kanalizacyjne”. Według SN „Przyłączem kanalizacyjnym w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: DzU z 2017 r. poz. 328) jest przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej”.

Tymczasem gminy, aby osiągnąć efekt ekologiczny w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych, wykonywały i nadal wykonują, m.in. z dotacji z NFOŚiGW lub pożyczek z WFOŚiGW, przyłączenia indywidualnych posesji do sieci kanalizacji sanitarnej. I tak np. w ramach aktualnie realizowanego przez gminę Chybie projektu nr POIŚ.02.03.00-00-0256/16-00 pn. „Ochrona zbiornika wody pitnej dla aglomeracji Górnego Ślą-ska przez uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Chybie”, gmina otrzymała dofinansowanie w formie dotacji, zgodnie z umową o dofinansowanie z dn. 20.04.2017 r., w ramach II osi priorytetowej „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu” działanie 2.3. „Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach” Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” 2014–2020. Zakres rzeczowy wymienionego zadania inwestycyjnego obejmuje m.in. „Zadanie 2: Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Gminie Chybie – etap II zad. 4 i etap III” – budowę systemu kanalizacji sanitarnej w gminie Chybie na terenie miejscowości Chybie, Mnich, Frelichów, Zarzecze, Zaborze. Dodatkowo zastrzeżono, iż do obsługi kanalizacji zostanie zakupiony pojazd specjalistyczny do czyszczenia sieci kanalizacyjnej. Jako wskaźnik produktu wskazano: długość wybudowanej kanalizacji sanitarnej – 46,8 km. Jako wskaźnik rezultatu bezpośredniego wskazano liczbę nowych użytkowników sieci kanalizacyjnej, którzy przyłączą się do sieci w wyniku realizacji projektu, określoną na poziomie 2979 RLM. Czas realizacji projektu określono następująco: do 31.12.2021 r.

W przedmiotowym projekcie jako element sieci kanalizacyjnej zostały potraktowane (zaprojektowane do wykonania) tzw. sięgacze na posesje prywatne, czyli odcinki od sieci głównej do studzienki na posesji lub granicy nieruchomości. Rozwiązanie takie, wypracowane i funkcjonujące od lat w praktyce, znajdowało oparcie w brzmieniu przepisów art. 2 pkty 5, 7 i 14, art. 3 ust. 1, art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2017 r. poz. 328).

Uchwała SN, nawet składu 7 sędziów, nie jest prawem stanowionym, lecz stanowi interpretację tego prawa (oddziałuje mocą autorytetu tego organu i wagą przytoczonej argumentacji). Formalnie rzecz biorąc, jej wydanie służy rozstrzyganiu poważnych wątpliwości co do wykładni prawa w orzecznictwie sądów powszechnych – nie wiąże ona jednak bezpośrednio innych podmiotów. Ponadto istotny w tej sprawie jest również aspekt społeczny oraz konieczność osiągnięcia zakładanych celów i efektu ekologicznego (faktycznego podłączenia zamieszkałych nieruchomości do sieci kanalizacyjnej).

W świetle powyższego, w tym znanego od jakiegoś czasu uzasadnienia cytowanej uchwały Sądu Najwyż-szego, proszę zatem o udzielenie informacji: czy w Ministerstwie Środowiska, na poziomie Rady Ministrów lub już w parlamencie są prowadzone jakiekolwiek prace legislacyjne nad kolejną nowelizacją ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2017 r. poz. 328), obejmujące nadanie nowego brzmienia art. 2 pkt 5 (innego niż wynika to z wskazanej interpretacji SN), lub nad nową ustawą z tego zakresu? W przypadku odpowiedzi negatywnej na pytanie zawarte w zdaniu poprzednim, proszę o wskazanie, czy ministerstwo planuje w najbliższym czasie zainicjowanie takich prac lub zmotywowanie właściwych służb do możliwie niezwłocznego podjęcia takich prac?

Zaznaczyć bowiem należy, iż jeśli sposób definiowania pojęcia „przyłącze kanalizacyjne” przyjęty przez Sąd Najwyższy utrzyma się i będzie powielany przez inne organy, instytucje i służby (np. regionalne izby obrachunkowe), to oznaczać to będzie daleko idące ryzyko związane z wydatkowaniem środków publicznych na ten cel, a co za tym idzie, przerzucenie na mieszkańców obowiązku finansowania tych przyłączy (np. łącznie z odtworzeniem nawierzchni drogi asfaltowej, jeśli sieć kanalizacyjna biegnie w drodze), a ponadto duże utrudnienia w osiągnięciu efektu ekologicznego przez inwestorów budowy kanalizacji sanitarnej (to najczęściej gminy, ich zakłady budżetowe lub spółki komunalne).

Andrzej Kamiński